Андреј Лунески е роден во Кичево, таму го завршил средното образование, а потоа заминал во Солун на студии по компјутерски науки на колеџот „Сити“ на универзитетот „Шефилд“ во Солун, Грција, каде живее последните пет-шест години. Објаснувајќи го својот интерес за компјутерските науки, тој вели дека уште како средношколец го привлекувале предмети кои бараат повеќе размислување отколку учење на сувопарни податоци. Штом одлучил да се ориентира на компјутерски науки, почнал да се интересира каде да се запише на студии, односно какви наставни програми нуделе поедини факултети. Прв избор му бил универзитетот во Загреб, и тоа програма што се однесуваше на компјутерски науки или технологии во авионскиот систем. Но, во меѓувреме дознал за универзитетот „Шефилд“, му се допаднало што поголемиот дел од наставната програма била со предмети поврзана со софтвер, што и најмногу го интересирало.
Настојувал да биде секогаш меѓу најдобрите, со просек од прва класа и, нормално, таквиот успех има одредени бенефиции. Добил три стипендии, една во текот на студирањето, една за мастер студиите, но секако најголемата беше целосно платен докторат во траење од три години. Првата понуда за докторски студии ја одбил, бидејќи не го привлекувала темата. Кога се решил за докторат на друга тема, стипендијата веќе била доделена на друг студент, па „Шефилд“ одлучи да додели уште една, што е навистина реткост кога се работи за докторат.
Се уште е на почеток на докторатот, бидејќи на него почна да работи во мај годинава. Освен тоа, ангажиран е и како асистент на истражувачки проекти на Државниот универзитет „Аристотелис“ во Солун. Задоволен е што темите на неговата истражувачка работа и на докторатот се поклопуваат, така што она што го работи резултира на двете места. Досега има објавено неколку публикации на конференции, пишува и книга од неговата област и има добри контакти со врвни имиња од светот на компјутерските науки, личности што се дел од светски познатите институти за компјутерска технологија – американскиот MIT и шведскиот КТН, како и познатата фирма IBM. Моментално е во преговори за почеток на неколку проекти финансирани од ЕУ директно преку Sheffield – UK.
Накусо, неговата докторска тема е за релацијата помеѓу компјутерите и човечките емоции, значи можноста компјутерите да детектираат, разбираат и да искажуваат емоции, без разлика дали визуелно, преку говор, гестикулации или на некој друг начин. Тоа е нова тема, и „жешка“ во последниве неколку години и е поврзана со настојувањето да се подобри комуникацијата компјутер – човек и „човечноста“ на компјутерите. Андреј вели дека тука има поврзаност со вештачката интелигенција, но affective computing претставува посебна област, која се занимава со препознавање, интерпретирање и процесирање на емоциите. Како што веќе напоменавме, многу области се опфатени со affective computing, како вештачки човечки карактери (аватари), синтетизиран говор, препознавање на емоции во човечкиот говор, препознавање на емоции преку внатрешни физиолошки промени на човекот, и многу други. Токму ова прашање е актуелно долго време во оваа област и се уште има дилема дали треба да се поврзуваат овие две работи.

 Ангел Василев
Трговско друштво ВАСИЛЕВ КОМЕРЦ ДООЕЛ
седиште ул. Ленинова бр. 15/33 Струмица
тел: +389 (0) 34 344 101 ; +389 (0) 34 344 102; + 389 (0) 34 327 106

факс: + 389 90) 34 344 101

email: info@delifo.com

web site: www.delifo.com

дејност: Прехрамбена индустрија

Ангел Василев потекнува од струмичкиот регион. Долго време престојувал и работел во Германија. Патувајќи по европските држави сфатил (увидел) дека прехрамбените медитерански специјалитети кои се консумираат на пазарите во Европа се прават и употребуваат во неговиот роден крај роден крај уште од кога знае за себе. Разсликата била таа што овие производи во Рапублика Македонија имаат многу подобар вкус и квалитет. Василев заклучил дека причината за тоа се природните компаративни предности кои ги има Струмичкиот регион за производство на потребната суровина. Сонцето, плодната почва и чистата вода во подножјето на Огражден се непресушен извор за производство на сивоко квалитетна суровина потребна за добивање на квалитетни и вкусни медитерански специјалитети кои со сигурност ќе си го пробијат патот до пробирливиот европски потрошувач.
Способноста да го поврзе она што го вкусил во европските држави и вкусот на македонската кујна штого понел со себе, заминувајќи преде многу години од својата родна грутка, го натерала парите заработени од секојдневната макотрпна работа да ги инвестира во Република Македонија во с. турново – Струмица.
Василев во 2004 година ја основал компанијата Василев комерц ДООЕЛ Турново. Изградил производствен капацитет за производство на здрава храна и квалитетна храна со оригинален вкус. Составил млад високообразовен стручен тим спремен да ја реализира неговата идеја. Со тоа биле обезбедени сите фактори на производството на производите од брендот ДЕЛИФО ТУРНОВО.
Главната карактеристика на производите е што истите не се пастеризираат и стерилизираат, туку се пакуваат свежи и како такви се нудат на потрошувачите. Производното мото на компанијата е да се произведе производ со постојан и единствен вкус баран од потрошувачот.
Суровините која се употребуваат во производниот процес се: пиперката од типот на македонка и куртовска капија, патлиџанот, зелена тиква, печурката буковка, магданосот, босилокот и слично.
Готовиот производ го сочинуваат: печената пиперка полнета со урда, големи шампињони полнети со урда, домашна лутеница од домат со печена црвена пиперка, печен патлиџан, печена тиква и слично. Производниот асортиман добиен од градинарски и комбинација на градинарско-млечни производи постојано се зголемува.
Развојниот план на компанијата е во правец на изградба на нов погон за производство на нови педесетина артикли произведени согласно ХАСАП и ИСО стандардите. најголемиот дел од добиените производи се планира да биде наменет за извоз.

 Интервју со Оливер Јаневски- научник во областа на биолошките науки

Во животот нема поголемо задоволство од фактот дека се што имате, сте го создале самите. Инспира-тивна приказна на Оливер Јаневски, научник во областа на биолошките науки, специјалист во областа на млеко и млечни производи, кој подолг период работи во фабрика за производство за млечни произ-води во Колорадо, САД.

1. Своето високо образование го завршивте во Република Северна Македонија, но се преселив-те во САД, што ве поттикна за да го направите овој чекор?

При крајот на дипломските студии на Факултетот за ветеринарна медицина во Скопје, разбрав за светски познатата Fulbright стипендија која се доделува од страна на бирото за образование на САД. За прв пат, таа година 2006 беше отворено полето за земјоделие. Во тоа време на Факулте-тот за ветеринарна медицина активно се подгот-вував за испит по Технологија на млеко и млечни производи, што го зголеми мојот интерес за оваа област. Аплицирав за да научам повеќе за нови пакувања на млечни производи, како и за стан-дардизација при производство на бело сирење.

Таа стипендија ме однесе на Државниот Уни-верзитет на Јужна Дакота (South Dakota State University – SDSU), како ученик посетител. Одде-лот е еден од двата во САД кои се специјализира-ни за млеко и млечни производи.

Истата година го запознав мојот иден ментор, кој ми понуди целосна стипендија за магистерски студии. Летото 2008 година се вратив во Маке-донија каде работев на кратко во Svedmilk, а на почетокот од 2009 година се вратив во САД. Во 2011 година магистрирав во областа на биолош-ките науки односно специјализација на млеко и млечни производи. Воедно по ова имав неколку работни понуди, а се одлучив да ја започнам моја-та кариера во компанијата во која сум и денес.

2. Како е да се живее во САД, постои ли голема разлика од дома?
Ова е едно од најтешките прашања кои ги доби-вам дури и од моите роднини. Секое општество си има позитивни и негативни движења или карактеристики, за ова мо-жам да пишувам безброј страници.

Најголем дел од американците работат многу, се што имаат е создадено,

а не е наследено, непотизмот и тука постои, но доколку работите напорно, секогаш имате отворени врати, во други оддели или во други компании, невработеноста е толку мала, а побарувачката на квалификувани кадри е секогаш голема. Компаниите ги грабаат талентираните студенти уште од универзитет и доколку сте амбициозни секогаш можете да напредувате.

Образовниот систем постојано еволуира и постојано некои нови програми се лансираат. Ова не е ми се допаѓа, затоа што децата во основните учи-лишта не се форсираат да учат, туку се оставени да пројавуваат интерес за нешто и сами да го продлабочуваат знаењето. Не знам како ова ќе се од-рази после 20-30 години од сега, во областите каде се потребни инженер. Здравствениот систем е функционален, но секогаш партиципацијата е значителна. Болниците не се една целина, добивате сметка за болницата, докторот, анестезиологот посебно. Доколку имате добро здравствено оси-гурување тогаш се е во ред.

Она во што уживам е локалната самоуправа и како феноменално се реше-ни урбанистичките планови. На пример кога купувате куќа во договорот кој го потпишувате се обврзувате дека ќе се придржувате на кодексот на однесување на асоцијацијата на сопственици на куќи во областа каде што живеете, како и на деталниот урбанистички план на општината, тоа значи, дека за да доградувате, менувате структури во внатрешноста на куќата или дворот мора да добиете дозвола, ако сакате да ја обоите куќата во друга боја потребно е да добиете дозвола исто така, не смеете да парки-рате автомобили, комерцијални возила на улицата во соседтвото подолго од 72 часа. Сето ова е да се заштити соседтвото и вашиот имот. Куќите се голема инвестиција и сопствениците во целост се грижат за нив. Дел од данокот на имот оди за библиотеките. Библиотеките во САД се апсолутно прекрасни... од игротеки за деца, до посебни оддели каде може да читате и работите.

Свеста за околината е голема, особено е истакнат во последните некол-ку години. Секогаш ќе најдете мал дел од луѓето кои не се внимателни, но најголем дел внимаваат со употребата на пластиката и ја рециклираат. Лично сметам дека сме далеку од она што се’ може да се исклучи од се-којдневниот живот, а штетно влијае врз околината.

3. Во моментов работите во компанија како истражувач во фабрика за сирење во САД, со кои предизвици се соочувате таму?

Кадровски пред се. Колорадо како сојузна држава беше пред се’ прва која лесно легализираше канабис за рекреативна употреба. Тоа носи многу туристи, приходи, но и проблеми. Верувале или не ни требаа повеќе од 5 месеци да пополниме две отво-рени работни места. Нашите вработени ракуваат со машини и опрема кои можат да доведат до инвали-дитет или да бидат фатални доколку не сте физички подготвени и ментално присутни на работното ме-сто. Тоа значи дека сите наши потенцијални вработе-ни се тестираат и доколку има несреќа повторно се тестираат за присуство на алкохол или опојни супс-танци.

4. Како се прилагодивте и како се вклопивте во об-разовниот, но и во работниот систем во САД, кои се разликите со нашата земја?

Сметам дека се имам вклопено целосно. Порачувам на сите универзитети да воведат статистика како за задолжителен предмет на секој факултет. Работниот систем секогаш пружа многу, но бара и од вас. Со денешната технологија, тешко се раздвојува работниот од семејниот живот и тоа е голем проблем. Аме-риканците се обидуваат да променат, со цел за да на помладата генерација и го пружат максимумот, а сепак да може да постои приватност, но морам да признаам дека тешко оди. Ова особено ако сте по-високо квалификуван. Правило е дека на колку по-висока функција сте или колку сте постручни, толку повеќе работите.

Од друга страна, она што ми се допаѓа многу е кор-поративната одговорност. Нашата,а и многу други компании се посветени на наоѓање на начин за на-малување на потрошувачката на вода и енергија. На пример вo сите наши млекари нема пластични чаши за една употреба. Една од нашите млекари прерабо-тува преку 6 милиони литри млеко на ден, а не тро-ши ни капка вода од градската мрежа. Компаниите нудат стимулации за да се користат велосипеди или јавен транспорт.. сите овие движења се спори, но сето тоа ме радува. Најтешко од се беше да се научи системот на даноци и ако не е сопругата се уште би имал проблем со тој дел.
5. На кое истражување во делот на вашата работа сте најгорд?

Мојата работа вклучува употреба на науката во производството. Вклучен сум во неколку тимови, а неодамна добивме награда за изнаоѓање нов процес на производство на сирење. Проектот е тесно поврзан со Брегзит

и како тоа ќе влијае на нашите две фабрики во Велика Британија. Моравме да почнеме со изградба на ова фабрика на копно на ЕУ, но предизвикот беше да не се градат сите елементи. После 18 месеци успеавме да дизај-нираме систем кој го дава истиот производ во многу помала фабрика, а со тоа да ги скратиме трошоците за изградба од 200 милиони, на околу 110 милиони американски долари, како и намалување на дневните опера-тивни трошоци. Таа фабрика треба да почне со работа на почеток на 2020 година, а е основа за развој во следните 10-20 години.

6. Имате ли можност да соработувате со македонци во САД?

За жал не, особено на професионално ниво.

7. Кога не сте посветени на работните обврски како го исполнувате слобод-ното време?
Домот , семејството и убавините на Колорадо. Американските куќи се гра-дат на интересен начин. Секогаш можете сами да правите некакви проек-ти. Секој може да си дозволи еден куп различни алати и доколку сакате да бидете големо дете и да реализирате проекти во домот и градината имате многу можности. Очекуваме трето дете на крајот на март месец и фокуси-рани сме на тоа. Инаку пред тоа ги спомнав библиотеките, обожавам да читам, а кога времето е убаво во утринските часови за викенд возам ве-лосипед по 40-60 километри или планинарам и уживам во природата која е прекрасна. Колорадо има повеќе од 100 врвови кои се над 4300 метри надморска височина и повеќе од 50 кои се над 4600 метри.

8. Што најмногу ви недостасува од Република Северна Македонија?

Свежата храна од зелените пазари, селскиот леб на баба ми, социјалниот дел од животот, како и убавината на четирите годишни времиња.

9. Дали би сте се вратиле назад?

Во текот на студиите имав можност да престојувам во Египет, но не само како турист, а по тоа имав можност да отидам и во Индија. Ќе речам дека Македонија е прекрасна и треба да се благодарни и свесни за она што ни

е дадено од бога. Планирам да се вратам кога мојата кариера ќе биде на залезот, а кариерата на моите деца нема да зависи од никого.

10. Што ќе им порачате на сите кои го читаат ова интервју?

Она што секојдневно ги учам моите деца. Една моја професорка во сред-ното училиште „Раде Јовчевски-Корчагин” велеше: „Барајте си го местото под сонцето каде и да е”. Јас би порачал да отворате очи и душа за нови-те убавини и предизвици, но немојте да заборавите кои сте и од каде сте. Можеме да се жалиме дека многу работи во Македонија не се во посаку-ваниот ред, но немојте да заборавите дека сето тоа ве изградило во силни личности. Никогаш немојте да престанете со личната надградба и секогаш трудете се да бидете одлични во тоа што го работите во животот, дури и ако тоа е само обичен занает. Во животот нема поголемо задоволство од фактот дека се што имате, сте го создале самите вие

Зоран Здравески, името на овој 33-годишен Македонец е веке забележено во научните кругови на американскиот континент, особено по добивањето на престижната награда за претприемаштво МИТ $50К.

Големата љубов кон медицината младиот научник ја искажал уште на 15 г. кога се определил за медицинското училиште “ Д-р Панче Караѓозов” во Скопје. По пат на размена на талентирани ученици, на 17 години бил испратен во градот Темпи, САД, каде 40-дневниот престој е пресуден и тој се одлучува за својата идна професија – хемијата и биохемијата.

1988 г. се запишува на Southem Methodist University во Далас и 1993 г. се стекнува со две дипломи: Bachelor of Fine Arts in Art i Bachelor of Art in Chemistry.

Втората диплома му овозможува да стане асистент во лабораторијата на Д-р Луис Пикер во Медицинскиот Центар при Универзитетот во Далас, Тексас. Неисцрпната енергија ке му помогне веке во 2001 г. официјално да биде промовиран во доктор на науки

Наградениот тим EyeGen го сочинуваат Зоран Здравески и Сузан Беверс, доктори по биохемија на Институтот за технологија во Масачусетс ( МИТ ) и Кирил Александров, претприемач.

Повеќегодишните научни истражувања на тројцата научници вродиле со извонредно научно откритие, кое, заради големиот придонес во науката ке најде широка примена во истражувањата од областа на генетиката, биохемијата, а особено во медицинското дијагностицирање на ракот.

Откритието на тимот EyeGen наречен EyeGenRad ја обојува ДНК во црвено правејки ја на тој начин видлива за голо око.

Освоеното признание произлезено од светски признатата институција каква што е Институтот за технологија во Масачусетс, името на Д-р Зоран Здравески го вброи во редовите на светската наука а Македонија и македонската наука имаат голема причина да се гордеат со него.